U ime Kompanije „Boksit“ i zaposlenih u Kompaniji, kao značajnog poreskog obveznika, predsjednik te kompanije mr Rajko Dukić obratio se nadležnim s prijedlogom da raskinu Ugovor o dodjeli koncesije, za izgradnju auto-puta Banja Luka – Prijedor, koji je potpisan 13. 12. 2018. godine, sa Kineskom kompanijom „China Shandong International Economic i Technical Cooperation Group“.

Postoje najmanje dva opravdana razloga za raskid ugovora a to su :

1. Proceduralne prirode,
Prilikom zaključenja ugovora nije ispoštovana procedura koja je propisana Ustavom Republike Srpske i Zakonom o Vladi Republike Srpske, Zakonom o pravobranilaštvu i Zakonom o koncesijama.

– Prema Ustavu Republike Srpske, članom 70., je predviđeno da Narodna Skupština Republike Srpske, odlučuje o zaduženju Republike, što u navedenom slučaju nije urađeno. Formalno pravno gledano, kad su u pitanju koncesije, Vlada je nadležna i nije neophodna odluka Narodne skupštine. Kako ovdje nije u pitanju klasična koncesija, kada koncesionar plaća koncesionu naknadu za korištenje prirodnog dobra, već obaveza, odnosno dug ili zaduženje, u pitanju su ogromna sredstva 686.250.000 evra, na 30 godina, neophodno je bilo da se o tom aranžmanu, odnosno zaduženju, izjasni i Narodna skupština.

– Zakonom o Vladi Republike Srpske, član 3. propisuje, da Vlada zastupa Republiku Srpsku, stara se o zaštiti javnog interesa, koristi imovinu Republike Srpske, njome upravlja i raspolaže, a članom 4., istog Zakona je propisano, da Vlada vrši nadzor nad radom republičkih organa uprave, obustavlja od izvršenja, ukida ili poništava njihove pojedinačne akte, koji su u suprotnosti sa Zakonom ili propisom Vlade, što je očigledno da u ovom slučaju nije zaštićen državni interes, odnosno interes Republike Srpske i njenih građana. Pitanje je da li je Vlada u tehničkom mandatu mogla, odnosno trebala, nekoliko dana prije primopredaje dužnosti, da potpisuje međudržavni ugovor po kome preuzima obavezu da, dugoročno, stranom koncesionaru, plaća veliku nadoknadu.

– Zakonom o pravobranilaštvu Republike Srpske, član 1., propisuje, da Pravobranilaštvo Republike Srpske, preduzima sva pravna sredstva radi zaštite imovinskih prava i interesa Republike Srpske, članom 22. je propisano da su prilikom zaključenja ugovora kojima se regulišu imovinsko-pravna pitanja, lice koje zastupa Pravobranilaštvo, obavezno zatražiti mišljenje Pravobranilaštva, a članom 24. Zakona je regulisano, da se ugovori sa elementom inostranosti, koje zaključuje Republika Srpska i druga pravna lica, dostavljaju Pravobranilaštvu, radi davanja mišljenja. Davanje, naknadne saglasnosti od strane Pravobranilaštva Republike Srpske, na ovakav Ugovor o koncesiji je nezakonito i nedozvoljeno, pa iz tog razloga i tražimo da se ovaj ugovor poništi.

– Zakonom o koncesiji, članom 12. se propisuje, da Vlada kao koncendent u skladu sa Dokumentom o politici i drugim strateškim i razvojnim dokumentima, predlaže donošenje odluke o pokretanju postupka dodjele koncesije, koja se objavljuje u „Službenom glasniku“ Republike Srpske. U postupku dodjele koncesije izrađuje se studija a za izradu iste potrebna je projektna, odnosno tehnička, dokumentacija iz oblasti koja je predmet koncesije, u skladu sa posebnim propisima. Studija se dostavlja Komisiji za koncesije, koja donosi rješenje o davanju saglasnosti u roku od 30 dana od dana prijema zahtjeva. Prilikom razmatranja studije, Komisija za koncesije može dati prijedloge za izmjenu i dopunu studije koje bi je učinile prihvatljivom. Nesporno je da Komisija za koncesije nije sprovela proceduru u skladu sa Zakonom.
Bez obzira da li su sprovedene odgovarajuće procedure Nadležnih organa, a očigledno da nisu, na kvalitetan, stručan i zakonit način, nema sumnje da se radi o veoma štetnom Ugovoru jer gradnja pomenutog puta, pod uslovima iz Ugovora, ni približno nije prioritet u Republici Srpskoj, u odnosu na mnoge druge prioritete, od interesa za građane Republike Srpske.

2. Štetnost navedenog ugovora
Vlada Republike Srpske je, dana 01.10.2018. godine, donijela rješenje o dodjeli koncesije Kineskoj firmi „China Shandong International Economic i Technical Cooperation Group“ i ovlastila Ministra saobraćaja i veza Neđu Trninića da, u ime Vlade Republike Srpske, sa koncesionarom zaključi ugovor o koncesiji.

Koncesija je dodijeljena na period od 33 godine, uključujući i period izgradnje (3+30). Cijena izgradnje auto-puta, dužine 42 km, je 297 miliona evra. Obaveza Vlade Republike Srpske je da godišnje uplaćuje kineskom Koncesionaru iznos 32,5 miliona evra, umanjeno za prihod od putarine.

Nakon okončanja pregovaračkog postupka, Ministar Trninić i Direktor „Autoputeva RS“ Dušan Topić, izjavili su da ugovor predviđa garanciju Republike Srpske, u smislu broja vozila, od kojih će biti naplaćena putarina. Topić je objasnio da u početku prvih 5-6 godina broj vozila neće biti dovoljan da izmiri obaveze prema Kinezima, ali će kasnije biti više nego dovoljan. Tvrdnja gospodina Topića je apsurdna, odnosno netačna, ničim potkrepljena a evo i zašto:

U planu JP „Autoputevi“, čiji je gospodin Topić direktor, za period 2018-2020. godina, stoji podatak da je planiran godišnji prihodi od putarine, za 2019. godinu, za cca 106 km auto-puteva, Banja Luka – Gradiška i Banja Luka – Doboj, 13.200.000 KM ili 6.740.000 evra. Takođe stoji podatak da je za 2020. godinu planirano povećenje prihoda, od putarine za 6 %.

Ako se imaju u vidu gore navedeni podaci, maksimalno očekivani prihod od putarine, na auto-putu Banja Luka – Prijedor, u dužini od 42 km, gdje ni intenzitet saobraćaja nije kao na postojećim auto-putevima, ne može iznositi više od 3 miliona evra. Polezeći od ovog realnog podatka, prihod od putarine u tridesetoj godini dostigao bi tek 16.255.000 evra, ili prosjek za 30 godina 9.630.000 evra, što znači da bi se, za 30 godina, od putarine, naplatilo cca 288.750.000 evra. U tom slučaju Vlada bi trebala da doplati kineskom koncesionaru 686.250.000 evra ili prosječno godišnje 22.850.000 evra ili cca 44.800.000 KM, što je za oko 9.000.000 više nego što Vlada iz budžeta dotira JP „Putevi Republike Srpske“, 2019-2020. godine. Ovaj račun je diskutabilan ne samo sa aspekta prihoda od putarine, jer da bi se ostvarilo permanentno godišnje povećanje prihoda od 6 %, u narednih 30 godina, treba da se ostvare druge pretpostavke kao što su: povećanje boja stanovnika, povećanje broja vozila, odnosno kupovna moć, porast privredne aktivnosti itd.

Očekujem da me gospoda Topić i Trninić isprave u gore navedenom računu, ako sam napravio greške.

Koliko je Ugovor, o davanju koncesije, štetan, ogleda se u sledećem:

1. Za iznos od 686.250.000 evra, može se izgraditi brza cesta Bijeljina – Trebinje, cca 2.000.000 evra po kilometru. Ova brza cesta povezala bi 31 opštinu, na istočnom dijelu Republike Srpske, što iznosi 49% teritorije, na kojoj živi 38% stanovništva, gdje se nalaze i najznačajnija prirodna bogatstva, kao što su rude, vode, šume i drugo. Nesporno je da bi ova investicija imala više opravdanja, sa aspekta privrednog razvoja, opstanka stanovništva, produktivnijeg korištenja prirodnih resursa, nego što je auto-put Banja Luka – Prijedor. Osnovni prirodni resurs Prijedora, ruda gvožđa, transportuje se željeznicom.
2. Ako se ima u vidu da Vlada u Srbiji, kao podsticaj po jednom zaposlenom, daje investitorima cca 6.000 evra, za sredstva koja bi se, prosječno na godišnjem nivou, plaćala kinskom koncesionaru od 22.850.000 evra, moglo bi se zaposliti 3.810 lica.
3. Za 22.850.000 evra, može se, svake godine, izgraditi cca 22.850 m2 stambenog prostora (cijena 1.000 evra po m2) ili oko 4.570 stanova prosječne površine 50 m2, pa bi se samo za jednu godinu dana riješili stambeni problemi za svu nezbrinutu boračku populaciju i rasljena lica, a pritom bi se podstakla proizvodnja građevinskog materijala, zaposlio građevinski sektor i podstakao razvoj.
4. Za 582.000.000 evra, kako stoji na sajtu Ministarstva industrije, energetike i rudarstva, mogu se izgraditi četiri hidrocentrale, u gornjem slivu rijeke Drine, Buk Bijela, Foča, Paunci, Sutjeska, ukupne instalisane snage 224,96 MW, sa godišnjom proizvodnjom 765,79 GWh. Za preostalih cca 100.000.000 evra može se rekonstruisati, tokom 30 godina, stotinak škola i obdaništa.
5. Ako bi se 686.250.000 evra uložilo u povećanje nataliteta, u narednih 30 godina, računato sa stopom priraštaja 5 %, moglo bi se svakoj novorođenoj bebi dati po 2.000 evra.
6. Za 686.250.000 evra mogao bi se izgraditi auto-put Doboj – Bijeljina dužine cca 130 km, čime bi se povezala Republika Srpska, od zapada do istoka, sa Srbijom, što je, od izuzetnog privrednog, političkog, kulturnog, bezbjedonosnog i svakog drugog interesa. Navedeni auto-put bio bi znatno frekventniji, svrsishodniji a nema sumnje da bi se za isti, pod mnogo povoljnijim uslovima, mogao obezbjediti koncesionar ili kredit.
7. Ako bi se 686.250.000 evra plasiralo u 63 lokalne zajednice, koliko ima Republika Srpska, mogla bi svaka, tokom 30 godina, da dobije po 10.900.000 evra.
Moguće je navesti još mnogo primjera gdje je i i te kako svrsishodnije, društveno korisnije, uložiti 686.250.000 evra, tokom narednih 30 godina, kako za razvoj, tako i za opstanak Republike Srpske i stanovništva, na njenim prostorima, nego što je ulaganje u auto-put Banja Luka-Prijedor.

Sa neuporedivo manje sredstava, odnosno obaveza, moguće je postojeći put rekonstruisati, odnosno prevesti u brzu cestu, što bi dugoročno zadovoljavalo sveukupne potrebe.

U pomenutom slučaju se ne može govoriti o Ugovoru o koncesiji, jer je koncesija pravo korištenja javnog dobra, koja ne podrazumjeva obavezu davaoca koncesije da učestvuje u izmirenju nedostajućih sredstava iz Budžeta Republike. Prema Zakonu o koncesiji, koncesija je pravo obavljanja privrednih djelatnosti, korištenje javnih dobara, prirodnih bogatstava i drugih dobara od opšteg interesa, kao i pravo na obavljanje djelatnosti od opšteg interesa, u skladu sa Zakonom, a to pravo se ustupa koncesionaru, na određeno vrijeme, pod uslovima propisanim Zakonom, uz plaćanje koncesione naknade. Koncesija ima za cilj da doprinese privrednom razvoju Republike Srpske, stvaranje stimulativnog pravnog okvira za privlačenje stranih i domaćih investicija, uz istovremeno unapređivanje transparentnosti postupka dodjele koncesija i povećivanje efikasnosti i dugoročne održivosti koncesionih projekata, te odgovornog upravljanja prirodnim bogastvima i javnim dobrima.

Prije dodjele koncesije i zaključenja Ugovora o koncesiji, obaveza je bila da se uradi Studija opravdanosti dodjele koncesije, odnosno sačini dokument o tehničkoj, finansijskoj, ekonomskoj i pravnoj analizi opravdanosti dodjele pomenute koncesije za izgradnju auto-puta, što u konkretnom slučaju nije urađeno ili u krajnjem slučaju nije predočeno javnosti.

Kako se radi o veoma štetnom Ugovoru, isti treba raskinuti jer je očigledo da su politički i neki drugi razlozi bili bitniji nego društveno-ekonomska opravdanost, odnosno interes poreskih obveznika i građana.

Nema ni jednog opravdanog razloga za gradnju auto-puta a pogotovu pod gore ugovorenim uslovima, odnosno ne postoji opravdani društveni interes ni približno drugim interesima, od kojih su neki navedeni u materijalu, pa se postavlja i moralno i logično pitanje, zbog čega graditi taj auto-put i kome će trebati, jer ako se nastavi sadašnji trend iseljavanja, 30.000 lica godišnje, za 30 godina neće nam trebati ni taj put, koji će nam ostaviti Koncesionar, ni drugi putevi, pa će biti po onoj narodnoj „DRUMOVI ĆE POŽELJETI NARODA A NARODA NIGDJE BITI NEĆE“.

Prijedlog za raskidanje tog ugovora Dukić je uputio pravobranilaštvu Republike Srpske, direktoru “Autoputeva RS” i građanima, poreskim obveznicima.

BN TV