Naši krajevi nerijetko su bogati dugovječnim stablima, a tu se posebno ističe hrast lužnjak koji je zbog bjesomučne sječe šuma gotovo pred nestankom.

Jedno takvo drvo u prijedorskom selu Marićka, odmah uz crkvu brvnaru, više stotina godina prkosi zubu vremena.

Iako trenutno nije u najboljem stanju i nije zakonom zaštićeno, u Zavodu za zaštitu kulturno istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske smatraju da ovo drvo predstavlja vjerovatno i najveće i najstarije stablo hrasta lužnjaka u Republici Srpskoj.

“Prije dvije godine zajedno sa kolegama sa Šumarskog fakulteta obišli smo stari hrast i utvrdili da je drvo još uvijek živo i raste. Stablo je šuplje i zbog starosti evidentno je sušenje pojedinih grana i ogranaka”, rekao nam je Dragan Kovačević, načelnik za Odjeljenja za prirodno nasljeđe u pomenutom Zavodu.

Prema njegovim riječima, stablo je i premjereno i na osnovu tih nalaza je konstatovano da je izmjereni obim na prsnoj visini prešao preko devet metara što, kako ističe, predstavlja prsni prečnik blizu tri metra.

“Prethodno mjerenje iz 2000. godine je pokazalo da je prečnik bio 267 centimetara”, istakao je Kovačević za naš portal.

Hrast je vlasništvo crkve Svetog proroka Ilije izgrađene 1870. godine, a koja je krajem 2010. godine proglašena nacionalnim spomenikom BiH.

Jugoslav Brujić, profesor Šumarskog fakulteta u Banjaluci i jedan od autora registra najvećih stabala iz 2003. godine, rekao je za Mondo da je stablo hrasta lužnjaka u selu Marićka, prema procjnama, staro oko 470 godina.

“Do takvih podataka smo došli kod lokalne crkve koja čuva stare zapise. Precizne informacije nije moguće utvrditi jer je stablo iznutra šuplje”, rekao nam je Brujić.

Pretražujući informacije o ovom hrastu koje godinama privlači pažnju prolaznika, ali i stručnjaka, pronašli smo podatak da bi u šupljinu starog hrasta moglo da stane desetak ljudi.

Prema istim podacima stručnjaci su 1989. godine utvrdili da ovaj džinovski hrast ima 589 godova, pa lokalni mještani vjeruju da je drvo još starije.

Stari hrast nekada je bio visok oko 30 metara i potrebno je oko dvadeset ljudi da ga obuhvati rukama.

Iz Zavoda za zaštitu kulturno istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske navode da su parametri koji određuju koje stablo treba da uživa status zaštićenog prirodnog dobra rijetkost, ugroženost vrste, endemičnost, morfologija stabla, starost, genetika, kulturološko-vjerski aspekt, pa čak i mitologija.

Trenutno samo dva stabla u Republici Srpskoj uživaju status zaštićenog prirodnog dobra, a to su jedinstveno stablo žute bukve kod Kotor Varoši i stari orah kod Nove Topole, za koji se pretpostavlja da je star tri vijeka.

mondo.ba